Edukacja

W lutym 2025 r. po raz trzeci spotkaliśmy się z nauczycielami i nauczycielkami podczas konferencji z cyklu Słowa kluczowe.  W tym roku przyjrzeliśmy się zjawisku dezinformacji i tym, jaki ma wpływ na edukację, a pewnie nawet bardziej tym – jak edukacja może skutecznie działać przeciwko manipulacji informacyjnej.

Dzięki zaproszonym prelegentom i prelegentkom poznaliśmy wyzwania, z którymi mierzy się dziś społeczeństwo w kontekście dezinformacji, a także sposoby oraz narzędzia manipulacji w sieci.  Dowiedzieliśmy się czym są fake newsy, deepfake i fact-checking. Wiemy także jak z rozpoznawaniem fake newsów radzi sobie młodzież w Wielkopolsce. W trakcie wydarzenia przeprowadziliśmy także ankietę wśród uczestniczek i uczestników, a oto wnioski, które zebraliśmy:

1. Szkoła jako tarcza antydezinformacyjna
Edukacja odgrywa fundamentalną rolę w budowaniu odporności społecznej na dezinformację. Nauczyciele i nauczycielki wyposażeni w odpowiednie narzędzia i wiedzę, mogą wspierać uczniów w rozwijaniu umiejętności krytycznego myślenia oraz oceny wiarygodności źródeł.

2. Potrzeba wsparcia środowiska szkolnego w zakresie nowych technologii i zagrożeń informacyjnych
Ponad połowa uczestników konferencji przyznała, że nie czuje się przygotowana do rozmów z uczniami i uczennicami na temat takich zjawisk jak fake news czy deepfake. To jasny sygnał, wskazujący potrzebę intensyfikacji szkoleń oraz dostępności nowych programów i zasobów edukacyjnych, które pomogą im zmierzyć się z tym wyzwaniem. Dziś nauczyciele i nauczycielki, jak nigdy wcześniej, potrzebują wsparcia w aktualizowaniu wiedzy, a także metod pracy.

3. Dezinformacja realnie wpływa na proces nauczania
Aż 70% uczestników i uczestniczek konferencji wskazało, że narzędzia dezinformacji mają wpływ na naukę. Bez odpowiednich umiejętności weryfikacji uczniowie i uczennice są narażeni na bezrefleksyjne przyjmowanie informacji znalezionych w sieci jako wiarygodne źródło informacji, co realnie zaburza proces edukacyjny.

4. Media społecznościowe stanowią główne (i często jedyne) źródło informacji wśród młodzieży
Młodzi ludzie często opierają swoją wiedzę na treściach znalezionych w mediach społecznościowych, nie weryfikując ich autentyczności. W efekcie tworzą uproszczone lub fałszywe obrazy rzeczywistości, co może prowadzić do kształtowania się błędnych przekonań.

5. Brak umiejętności weryfikacji informacji może zniechęcać do nauki i pogłębiać fałszywe przekonania
Uczniowie i uczennice wykorzystują fałszywe treści jako argument przeciwko nauce lub traktują je jako niepodważalne źródło wiedzy. To ogranicza ich ciekawość i otwartość na rzetelne informacje.

6. Młodzież chce być częścią rozwiązania – potrzebuje jednak wsparcia dorosłych
Głos młodych uczestników konferencji pokazał, że są świadomi problemu i chętnie angażują się w inicjatywy z zakresu edukacji medialnej. Kluczowe jest jednak tworzenie przestrzeni do współpracy i aktywnego wspierania ich działań przez środowisko nauczycielskie oraz instytucje edukacyjne.

7. Dorośli podobnie jak młodzież są podatni na zagrożenia w sieci
Podczas konferencji Stowarzyszenie Demagog przeprowadziło warsztaty, w trakcie których uczestnicy i uczestniczki mogli przekonać się, jak w praktyce wyglądają ich umiejętności weryfikacji źródeł informacji. Okazało się, że wielu dorosłych przecenia swoje umiejętności. Pamiętajmy, że technologia stale się rozwija, bądźmy czujni i otwarci na ciągłą naukę. Nawet osoby dorosłe, posiadające doświadczenie życiowe oraz zawodowe, mogą paść ofiarą manipulacji, jeśli nie aktualizują swojej wiedzy i nie rozwijają kompetencji cyfrowych. Tylko wtedy będziemy w stanie świadomie poruszać się w świecie pełnym informacji i dezinformacji.

Prelegenci/prelegentki:

dr Monika Herkt, Poznańskie Centrum Dziedzictwa

Ksenia Herbst-Buchwald, Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu

Patryk Zakrzewski, Stowarzyszenie Demagog

Kamil Oleszkiewicz, NASK Państwowy Instytut Badawczy

dr Monika Jabłońska

dr Aleksandra Monkos, Stowarzyszenie Demagog

Patrycja Bartylak, Iga Hołówka, Fundacja zdezINFORMOWANI

dr Aleksandra Monkos i Magdalena Jaworska, Stowarzyszenie Demagog

Uczestnicy/uczestniczki:

Nauczyciele i nauczycielki z Wielkopolski, wszystkie etapy edukacyjne

Partnerzy:

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu

Stowarzyszenie Demagog

Fundacja zdezINFORMOWANI

Program merytoryczy:

Anna Mieszała, liderka zespołu ds. edukacji

Stowarzyszenie Demagog

Organizacja:

Joanna Szafrańska-Senenko, specjalistka ds. edukacji

Marcin Słomiński, z-ca kierownika Centrum Szyfrów Enigma

Zobacz więcej: Broszura informacyjna