Henryka Zygalskiego znamy głównie jako postać z pomnika: genialnego twórcę płacht, dzięki którym możliwe było czytanie tajnych depesz, przesyłanych przez niemieckie siły zbrojne za pomocą maszyny szyfrującej Enigma, a także jednego z trzech wspaniałych intelektualistów, którzy razem, pracując zespołowo, pokonali największą tajemnicę III Rzeszy Hitlera. Przyczyniło się to do zwycięstwa aliantów i skrócenia II wojny światowej o kilka lat.
Zdecydowanie słabiej znamy go jako poznaniaka, jedynego spośród pogromców Enigmy mieszkańca stolicy Wielkopolski. Nadal nie uświadamiamy sobie faktu, że jak żaden inny poznaniak w historii miasta bezdyskusyjnie wpłynął na losy świata.
Nie znamy Zygalskiego jako człowieka. Mężczyzny, którego młodość przypadła na lata wytężonej pracy umysłowej dla ojczyzny, a wiek dojrzały – na ciężkie doświadczenia wojennej tułaczki i działania w ciągłej improwizacji. Przez całe życie na przekór okolicznościom szukał swojego osobistego szczęścia. I w końcu je znalazł, u boku Berthy Blofield, w angielskim Liss. To z nią przeżył najlepsze, a z pewnością najspokojniejsze lata życia.
Takiego Henryka Zygalskiego – szczęśliwego i spełnionego w drugiej połowie życia, ale również tego nieznanego z okresu wcześniejszego, z lat młodości spędzonych w Polsce – chcemy odkrywać i poznawać w roku 2024. Chcemy pokazywać go w Centrum Szyfrów Enigma z mniej oczywistej, nieznanej powszechnie strony: jako kochającego człowieka obdarzonego specyficznym poczuciem humoru, podróżnika, miłośnika muzyki – i życiowego filozofa. Jako człowieka pełnego pasji życia, czerpiącego z niego tyle, ile tylko się da w dojrzałym wieku. Starającego się nadrobić wszystko to, co w młodości zabrała mu wojna.
„ZYGA. Geniusz z Poznania” – pod takim tytułem Centrum Szyfrów Enigma od 2024 roku realizuje program poświęcony Henrykowi Zygalskiemu. O naszym bohaterze będziecie mogli dowiedzieć się więcej, odwiedzając Centrum osobiście lub wchodząc na naszą stronę. Zakładka poświęcona Henrykowi Zygalskiemu będzie sukcesywnie rozbudowywana. Serdecznie zapraszamy!
Zespół Centrum Szyfrów Enigma
W tym miejscu będziemy informować o wydarzeniach stanowiących elementy realizowanego w roku 2024 projektu „ZYGA. Geniusz z Poznania”. Zaglądajcie tu, by być na bieżąco.
Marta Tomiak i Daniel Gutowski będą rezydentami artystycznymi w Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu w roku 2024. Taki jest finał najnowszego naboru, którego bohaterem była postać Henryka Zygalskiego.
Wybór osoby/osób rezydentów poprzedza nabór ofert. W tegorocznym naborze, którego bohaterem i inspiracją była postać Henryka Zygalskiego, bohatera naszego programu działań Zyga. Geniusz z Poznania rywalizowało ze sobą sześć wizji różnorakich działań artystycznych. Najwyżej oceniona przez jury została propozycja Marty Tomiak i Daniela Gutowskiego „Zaszyfrowane obrazy”. Projekt zakłada stworzenie artbooka o Henryku Zygalskim, który będzie wielogłosową opowieścią o poznańskim kryptologu. Dzieło powstanie w trakcie warsztatów z udziałem zróżnicowanych wiekowo grup
Zwycięska para artystów reprezentuje niezależne wydawnictwo TOGU Riso Press z Poznania.
Eksperymentalny warsztat kolażowy
Młodość Zygalskiego przypadła na lata wytężonej pracy umysłowej dla ojczyzny, a wiek dojrzały – na ciężkie doświadczenie wojennej tułaczki i działanie w ciągłej improwizacji. Mimo niesprzyjających warunków wojennych i emigracyjnych nieustannie dążył do realizacji swoich marzeń i pasji. Czy mu się to udało?
Odpowiedzieć na to pytanie może każdy, kto w dniach 27 września – 30 listopada 2024 odwiedzi Centrum Szyfrów Enigma i obejrzy wystawę czasową „Henryk Zygalski. Nieznane oblicza”.
Na ekspozycję, która powstała dzięki dofinansowaniu w ramach programu Patriotyzm Jutra (operatorem jest Muzeum Historii Polski) składają się rewelacyjne, rzadko lub wcale niepublikowane zdjęcia, dokumenty i artefakty, pozyskane od rodziny kryptologa oraz ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Wystawa czasowa w Centrum Szyfrów Enigma prezentuje postać Henryka Zygalskiego, jakiego powszechnie nie znamy. Poznański matematyk i kryptolog, współautor sukcesu złamania szyfru Enigmy, pokazany jest nie tylko jako geniusz, ale przede wszystkim jako człowiek z krwi i kości, pełen pasji i planów. Na wystawie zobaczymy go m.in. także jako wykładowcę, podróżnika, miłośnika muzyki i duszę towarzystwa
Ozdobą wystawy jest porcelanowy zestaw kawowy z 1870 roku, który Henryk Zygalski otrzymał w prezencie od swoich rodziców – Michała Zygalskiego oraz Brygitty Stanisławy z domu Kielisz – w okresie międzywojennym, i z którego zapewne korzystał w szczególnie uroczystych chwilach, pijąc kawę. Eksponat pochodzi ze zbiorów państwa Marii i Gerarda Bryschaków.
Wydarzenia towarzyszące wystawie:
Oprowadzania kuratorskie po wystawie:
*WYSTAWA CZASOWA “Henryk Zygalski. Nieznane oblicza”
Dofinansowano z programu Patriotyzm Jutra
Kuratorzy: Piotr Bojarski, Maksym Kempiński
Projekt aranżacji: Anna Pilawska – Sita
Projekt graficzny: Agata Pietraszko
Korekta: Aleksandra Deskur
Tłumaczenie: Dorota Piwowarczyk
Konsultacja dostępnościowa: Lucyna Kaczmarkiewicz
Montaż: Łukasz Lisowski/lisowskicraft
ZOBACZ FOTORELACJĘ Z WERNISAŻU WYSTAWY
W roku 1928 u zbiegu Wałów Kościuszki i Świętego Marcina, w piwnicy Komendy Miasta, działy się rzeczy tajne niezwykłej wagi. Resztę Poznania zajmowały jednak inne, może przyjemniejsze sprawy. Co było na pierwszych stronach gazet, co transmitowano w radiu, a co leciało w kinach? Gdzie warto było bywać, a gdzie wręcz przeciwnie? Jak bardzo rozkopany był Poznań przygotowujący się do Pewuki?
Zapraszamy na spacer ulicami miasta, po których poznańscy kryptolodzy niegdyś przechadzali się po godzinach.
Termin: 5.10.2024, godz, 12:00
Czas trwania: do 120minut
Miejsce startu: Centrum Szyfrów Enigma
Cena i warunku udziału: bezpłatne bilety dostępne w kasie CSE lub przez rezerwacje pod numerem 61 888 45 12
Rezydenci artystyczni w Centrum Szyfrów Enigma wyłonieni!
Marta Tomiak i Daniel Gutowski będą rezydentami artystycznymi w Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu w roku 2024. Taki jest finał najnowszego naboru, którego bohaterem była postać Henryka Zygalskiego.
Tradycją Centrum Szyfrów Enigma jest coroczny program rezydencji artystycznych, prowadzony w przestrzeniach naszej placówki przez przedstawicieli świata kultury i sztuki. Pierwszym rezydentem artystycznym w roku 2021 był muzyk i kompozytor Patryk Piłasiewicz, a jego rezydencję zwieńczył niezapomniany koncert Sub Rosa. W roku 2022 naszą rezydentką została Ewa Domagalska-Kaczmarek, aktorka i scenarzystka, która stworzyła i wystawiła dla nas dramat „Radiota” w postaci spektaklu czytania performatywnego. W ubiegłym roku rezydentkami artystycznymi w Centrum Szyfrów Enigma były Weronika Jaźwińska i Zuzanna Kamińska, autorki muralu i zinu o Polskich Szyfrodziewczynach.
Wybór osoby/osób rezydentów poprzedza nabór ofert. W tegorocznym naborze, którego bohaterem i inspiracją była postać Henryka Zygalskiego, bohatera naszego programu działań Zyga. Geniusz z Poznania rywalizowało ze sobą sześć wizji różnorakich działań artystycznych. Najwyżej oceniona przez jury została propozycja Marty Tomiak i Daniela Gutowskiego „Zaszyfrowane obrazy”. Projekt zakłada stworzenie artbooka o Henryku Zygalskim, który będzie wielogłosową opowieścią o poznańskim kryptologu. Dzieło powstanie w trakcie warsztatów z udziałem zróżnicowanych wiekowo grup
Zwycięska para artystów reprezentuje niezależne wydawnictwo TOGU Riso Press z Poznania. Serdecznie gratulujemy im wyboru na rezydentów artystycznych w naszym Centrum!
Więcej o ich projekcie – już niebawem na naszej stronie.
Widowisko muzyczne „Wszystko co dobre, kończy się szybko” w wykonaniu Patryka Piłasiewicza oraz zaproszonych artystów: Aleksandry Barcikowskiej i Patryka Rynkiewicza. Widowisko inspirowane jest treścią listów Henryka Zygalskiego z okresu powojennego, a zaprezentowane zostało tuż przed 116 rocznicą urodzin genialnego poznańskiego kryptologa.
– To widowisko to rodzaj zaproszenia, które ma uświadomić odbiorcom, czym była natura zapisanych w liście słów, pauz oraz zaszyfrowanego w nich daru tęsknoty – tłumaczy Patryk Piłasiewicz, poznański muzyk i pasjonat postaci Zygalskiego, który jest kompozytorem i wykonawcą widowiska.
Koncert jest elementem programu wydarzeń „Zyga. Geniusz z Poznania”, promujących postać Zygalskiego.
Zaprezentowany został na ekspozycji Centrum Szyfrów Enigma w sobotę 13 lipca o godz. 18:00, w obecności członków rodziny Henryka Zygalskiego.
Widowisko dofinansowano z programu Patriotyzm Jutra 2024, którego operatorem jest Muzeum Historii Polski.
Bratanica Henryka Zygalskiego w Centrum Szyfrów Enigma
W Centrum Szyfrów Enigma pojawili się wyjątkowi goście. Na nasze zaproszenie, prosto z Londynu, przyleciała do nas Anna Zygalska-Cannon, bratanica Henryka Zygalskiego, wraz z mężem Aleksandrem Markiewiczem.
Pani Anna przywiozła ze sobą niesamowity i bogaty zbiór dokumentów, fotografii oraz oryginalnych materiałów Henryka Zygalskiego, które po zeskanowaniu trafią do zasobów Mediateki i będą dostępne dla każdego. Wszystko po to, aby opowiadać o poznańskim kryptologu i prezentować jego nieznane oblicza. Część z nich możecie poznać już teraz na naszej stronie w zakładce Zyga. Geniusz z Poznania. Powiadomimy Was, gdy tylko skany dokumentów i zdjęć trafią do Mediateki.
Wizyta to również okazja do zobaczenia ekspozycji, na której opowiadamy o polskich kryptologach, w tym najnowszej gabloty, gdzie prezentujemy losy Henryka Zygalskiego w czasach, gdy mieszkał i żył w Poznaniu. Pani Anna wzięła udział w koncercie „Wszystko, co dobre, kończy się szybko” inspirowanym listami jej wuja – kilka z nich przywiozła również ze sobą, abyśmy mogli pochylić się nad nimi osobiście i wkrótce zaprezentować ich skany również Wam.
Wizytę gości dofinansowano z programu Patriotyzm Jutra 2024, którego operatorem jest Muzeum Historii Polski.
Od 30 kwietnia w Centrum Szyfrów Enigma zobaczyć można specjalną prezentację wyboru źródeł, poświęconą poznańskiemu rozdziałowi życia Henryka Zygalskiego. To kolejny element całorocznego programu wydarzeń dedykowanych pamięci poznańskiego kryptologa Zyga. Geniusz z Poznania.
Prezentowany na ekspozycji, w auli Centrum Szyfrów Enigma – tuż obok słynnych płacht Henryka Zygalskiego – wybór map, zdjęć, pocztówek i dokumentów ukazuje Poznań, w którym Zygalski przyszedł na świat w 1908 r. A także miasto, już wolne, w którym dorastał, dojrzewał i osiągnął dorosłość w okresie międzywojennym. Prezentujemy miejsca, które były ważne w życiu Henryka Zygalskiego: kamienicę, w której się urodził, szkoły, do których uczęszczał, gmach Uniwersytetu Poznańskiego, w którym zdobył wyższe wykształcenie matematyczne, czy wreszcie budynek Intendentury Pruskiej, w którym po raz pierwszy zmierzył się z niemieckimi szyframi.
Kuratorami prezentacji są Piotr Bojarski i Maksym Kempiński, autorką projektu aranżacji jest Anna Pilawska-Sita, a projektu graficznego Agata Pietraszko. Korekta: Aleksandra Deskur, tłumaczenie Dorota Piwowarczyk, konsultacja dostępnościowa Lucyna Kaczmarkiewicz.
Czy wiecie, w której kamienicy przyszedł na świat Henryk Zygalski? Gdzie chodził do szkoły? Jak wyglądał Poznań i studia w nim w okresie międzywojennym, a więc w latach młodości Zygalskiego? Jak to się stało, że Henryk zaangażował się w pracę polskiego wywiadu? Wreszcie – kto był miłością życia Zygalskiego?
Odpowiedzi na te – i wiele innych pytań – znajdziecie w zakładce ENIGMA ONLINE w znaczniku ZYGA. Geniusz z Poznania.
Co wyjawił Henryk Zygalskim swoim najbliższym latem 1939 roku? Czy rodzina wiedziała o jego największej tajemnicy? Czy oddzielony od matki i siostry „żelazną kurtyną”, utrzymywał kontakt z najbliższymi?
Poszukajcie odpowiedzi w filmach.
Z okazji Dnia Kryptologa, 25 stycznia, nagraliśmy podcast w języku łatwym do słuchania o Henryku Zygalskim. Podcast w prostych słowach opowiada, kim był Henryk Zygalski i czego niezwykłego dokonał. Tłumaczymy również, na czym polega kryptologia i jaki miała wpływ na II wojnę światową. Podcast jest w języku łatwym do słuchania, to znaczy, że:
-zdania w nim zawarte są krótkie,
-zwracamy się bezpośrednio do słuchaczy,
-nie znajdziesz w nim trudnych słów, jeśli jakieś są, to je tłumaczymy;
-są w nim powtórzenia (dla lepszego zrozumienia te same przedmioty lub osoby nazywamy tak samo w całym podcaście),
-są w nim pauzy, a tekst jest mówiony powoli,
-pod koniec podcastu są pytania do słuchaczy,
-cały podcast ma ok. 7 minut.
Posłuchaj podcastu tutaj:
Do podcastu powstał tekst w języku łatwym do czytania. Możesz go pobrać tutaj: dzień kryptologa ETR
Podcast powstał w ramach cyklu „W prostych słowach: kalendarz”. Pozostałe odcinki możesz odsłuchać na Spotify oraz na stronie www.pcd.poznan.pl w zakładce Inicjatywy.
Nagranie: Jan Jaszczak
Tekst i lektorka: Lucyna Kaczmarkiewicz
Produkcja: Poznańskie Centrum Dziedzictwa 2024
Kontakt: podcasty@pcd.poznan.pl
W roku 2024 Centrum Szyfrów Enigma realizuje program „Zyga. Geniusz z Poznania”, którego celem jest wypromowanie postaci i osiągnięć Henryka Zygalskiego, jednego z naszych patronów i jedynego poznaniaka z grona trzech pogromców Enigmy. W pierwszym odcinku cyklu poświęconego postaci Zygalskiego opowiadamy o najlepszym przyjacielu Henryka Zygalskiego – Jerzym Różyckim oraz o tym, jak kryptolog odnalazł miłość swojego życia – Berthę Blofield. Czy to prawda, że ukochana Henryka nie potrafiła żyć dłużej bez niego?
To drugi odcinek cyklu podcastów poświęconego postaci Henryka Zygalskiego. W roku 2024 Centrum Szyfrów Enigma realizuje program „Zyga. Geniusz z Poznania”, którego celem jest wypromowanie postaci i osiągnięć jedynego poznaniaka z grona trzech pogromców Enigmy. W tym odcinku pochylamy się nad opracowaną przez Zygalskiego metodą perforowanych płacht, dzięki której alianci mogli odczytywać tajne depesze Niemców, szyfrowane Enigmą w pierwszym etapie II wojny światowej.
