Polska replika Enigmy (Muzeum Historii Polski w Warszawie)

Unikatowa maszyna w Centrum Szyfrów Enigma

Kolejna, unikatowa Enigma, która zagościła na ekspozycji Centrum Szyfrów Enigma w styczniu 2022 roku pochodzi ze zbiorów Muzeum Historii Polski w Warszawie.

 

Maszyna Enigma od tyłu z widocznym okablowaniem.

Fot: Łukasz Gdak / PCD

Czym jest polska replika niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma?

 Polska replika niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma to unikatowy na skalę światową eksponat. Polacy zbudowali jeszcze przed wojną około 50 takich urządzeń, które razem z cyklometrem, bombą kryptologiczną czy płachtami Zygalskiego umożliwiały szybkie odczytywanie niemieckich depesz. W 1939 roku kilka replik Enigmy przekazano zachodnim sojusznikom, resztę po agresji Hitlera na Polskę zniszczono.

 

Maszyna prezentowana na ekspozycji Centrum Szyfrów Enigma do czerwca 2022 roku powstała już po ewakuacji Polskiego Biura Szyfrów do Francji. Służyła do odczytywania depesz szyfrowanych Enigmą. Została zbudowana we Francji w latach 1940-42, w oparciu o projekt inżynierów związanych z Biurem Szyfrów – Antoniego Pallutha i Edwarda Fokczyńskiego z przedwojennej firmy AVA (więcej o firmie AVA możecie przeczytać w tekście Szymona Mazura – TUTAJ). Jej elementy, wyprodukowane w podparyskiej firmie według polskiego projektu, zostały złożone w całość przez inżynierów Biura Szyfrów. Po zajęciu tzw. Francji Vichy przez III Rzeszę maszynę ukryto. Po II wojnie światowej urządzenie przewieziono do Wielkiej Brytanii. Egzemplarz ten znalazł się następnie w zbiorach Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie. W 2020 roku dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego stał się własnością Muzeum Historii Polski.

 

Osoba w rękawiczkach otwiera obudowę maszyny.

Fot: Łukasz Gdak / PCD

Czym ta maszyna różni się od niemieckiego pierwowzoru?

Warto zwrócić uwagę, że polska replika Enigmy różni się w szczegółach od niemieckiego pierwowzoru. Między innymi w polskiej wersji maszyny okablowanie łącznicy znajduje się w tylnej części, a nie – jak w niemieckim oryginale – z przodu. Polska replika zachowuje jednak funkcjonalność niemieckiej Enigmy. Każda litera była przekształcana w inny sposób w wyniku przejścia impulsu elektrycznego przez kilka elementów maszyny. Pozornie niezrozumiałą sekwencję liter nadawano alfabetem Morse’a. Zadaniem adresata było odwrócenie tego procesu. Potrzebował on w tym celu zarówno analogicznego egzemplarza Enigmy, jak i wiedzy o ustawieniach początkowych łącznicy i wirników, którą czerpał ze specjalnych tabel przygotowanych w formie broszur – osobno dla każdej sieci łączności. Po odpowiednim skonfigurowaniu maszyny musiał wystukać komunikat i odczytać właściwą wiadomość.

Infografika przedstawia opis następujących elementów składowych maszyn: Reflektory - dzięki reflektorowi, przy dokładnie tym samym ustawieniu, druga Enigma mogła deszyfrować przesłaną depeszę. Wirniki - Układ wirników zmienia się po każdym naciśnięciu klawisza, co zwiększa liczbę kombinacji. Wirniki w polskiej maszynie opisane są literami, a w niemieckiej cyframi. Lampy - zapalenie lampy informuje szyfranta, jaką literę należy wpisać do tekstu tajnego. Klawiatura - przyciski w niemieckiej klawiaturze ułożone są w układzie QWERTZ, a w polskiej w układzie ABCDEF. Sposób zasilania - polska replika nie posiada wewnętrznej baterii. Łącznica - służy do łączenia wybranych liter w pary. Sposób łączenia zmieniał się codziennie. Dodatkowe wirniki - w niemieckiej Enigmie nieużywane wirniki przechowywano w osobnym pudełku.

Infografika – Muzeum Historii Polski w Warszawie

 

Serdecznie dziękujemy Muzeum Historii Polski w Warszawie za wypożyczenie swojego eksponatu na potrzeby Centrum Szyfrów Enigma.

 

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do odwiedzenia CSE i sprawdzenia, jaką Enigmę prezentujemy w tym momencie!

 


Dziękujemy za lekturę!
Jeśli chcesz być na bieżąco z działaniami Centrum Szyfrów Enigma, to serdecznie zapraszamy do śledzenia naszych mediów społecznościowych:
Facebook
Instagram
Youtube

Zachęcamy również do napisania opinii o CSE na platformie Tripadvisor