Szyfrodziewczyny

Wanda Modlibowska

Wybitna pilotka, emisariuszka, działaczka konspiracyjna i szyfrantka. Na jej barkach spoczywała organizacja pracy i łączności Delegata Rządu na Kraj.

Niech świat wie, że jest taki kraj, który nazywa się Polska, ukochana Polska – to motto przyświecało jej niemal wszystkim życiowym aktywnościom. A było ich tak wiele, że starczyłoby na kilka wybitnych życiorysów.

Urodziła się 19 listopada 1909 w rodzinnym majątku Czachorowo koło Gostynia. Ukończyła gimnazjum humanistyczne im. Królowej Jadwigi w Poznaniu, gdzie w roku 1929 zdała maturę. Wykształcenie wyższe zdobyła na Wydziale Chemii Uniwersytetu Poznańskiego, otrzymując tytuł magistra w dziedzinie chemii nieorganicznej. W młodości uprawiała wiele dyscyplin sportowych, ale jej prawdziwą pasją okazało się lotnictwo.

W 1930 roku wstąpiła do Aeroklubu Poznańskiego, gdzie pod opieką instruktora Edmunda Hołodyńskiego zdobyła licencję pilota na samolocie Hanriot H.28. Trzy lata później ukończyła kolejny kurs, tym razem pilotażu szybowca, by wziąć udział w krajowych zawodach szybowcowych. Za ustanowienie kilku rekordów, do których należały między innymi: odległość przelotu (343 km) oraz długotrwałość lotu (24 godziny i 14 minut), otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi oraz jako pierwsza Polka Srebrną Odznakę Szybowcową FAI. „Tym razem głównym motorem mojej decyzji i mojej wytrwałości była chęć dopieczenia kolegom. Dać im bobu tak, żeby popamiętali, że kobieta też coś potrafi!” – relacjonowała po pobiciu rekordu w długości lotu szybowcem.

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej została zmobilizowana jako pilot łącznikowy do Eskadry Łącznikowej Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie. Po kampanii wrześniowej jako podporucznik pilot czasu wojny została powołana do pracy w Dowództwie Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej w Paryżu. Na polecenie gen. Sikorskiego odbyła specjalne szkolenie dla szyfrantów i została pierwszą emisariuszką wysłaną z Francji do Polski w ramach Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj.

W 1941 roku Modlibowska przejęła kierownictwo nad komórką szyfrów Delegatury, której zadaniem było utrzymywanie stałego kontaktu z władzami Polski na emigracji, dostarczanie dokumentów i organizowanie przestrzeni konspiracyjnych. W skład Biura Prezydialnego, mieszczącego się w mieszkaniu Modlibowskiej przy Lwowskiej 10, wchodziły następujące komórki: łączności wewnętrznej, radiowej, szyfrów oraz referat ds. narodowościowych i sekretariat. Wyprawiała kurierów, przekazując im hasła i zaszyfrowane depesze do placówki „W”. Podczas wypełniania misji kurierskiej w 1944 roku jako żołnierz Armii Krajowej wzięła aktywny udział w powstaniu warszawskim.

Za swoją działalność konspiracyjną została aresztowana przez NKWD, była brutalnie przesłuchiwana, a następnie zesłana do pracy przy wyrębie lasu na Uralu. Po zwolnieniu
z wygnania powróciła do kraju, by współuczestniczyć w reaktywowaniu Aeroklubu Poznańskiego i pracować jako pilot doświadczalny w Instytucie Szybownictwa.

Podczas weryfikacji politycznej przeprowadzonej na polecenie władz państwowych w 1948 roku UB odebrało jej licencję pilota i zabroniło wstępu na lotnisko, a ostatecznie wtrąciło ją do więzienia na 18 miesięcy. Po wyjściu na wolność nadal była regularnie inwigilowana, miała problemy ze znalezieniem pracy. W czasie odwilży październikowej w 1956 roku dołączyła do Warszawskiego Klubu Seniorów Lotnictwa, co pozwoliło jej na odwiedzanie innych aeroklubów.

Ze względu na stan zdrowia przeprowadziła się z Warszawy do Domu Pomocy Społecznej w Łężeczkach koło Pniew, gdzie zmarła 11 lipca 2001 roku. Za swoje zasługi
oraz działalność niepodległościową została odznaczona Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Walecznych i medalem „Zasłużonego dla Lotnictwa.”